Van kale grond tot bloeiende oase: De leidende rol van een boer bij de ‘Farmer Field Schools’ – de reis van Fekadu

Door: Gerdien van Genderen – projectleider Duurzaam Water

Ik ben op bezoek bij Fekadu. Vijftien jaar geleden was het huis van Fekadu in het hart van het Awash-rivierbekken een bescheiden structuur omringd door schaarse grond. Vandaag staat het er als een bewijs van de transformerende kracht van kennis en gezamenlijke inspanning door de gemeenschap in duurzame landbouw.

Fekadu’s reis begon toen hij lid werd van een Farmer Field School (FFS), een lokaal initiatief waarbij de praktische trainingen worden geleid door het SNV, gericht op het opleiden van boeren in geavanceerde landbouwpraktijken. De kennis die hij daar opdeed was niet slechts theoretisch; het was praktisch, stelde hem in staat om dingen anders te doen en bovenal levens-veranderend. Met toewijding en nieuwsgierigheid als zijn metgezellen, leerde hij over de afstand van gewassen en beheersing van de technieken, het oordeelkundige gebruik van chemicaliën, en de selectie van hoogrenderende variëteiten van tomaten, uien en kool. Deze vaardigheden waren de zaadjes waaruit zijn bloeiende tuin groeide.

Fekadu plukt een stengel met suikerriet voor Gerdien van Genderen

Nu is Fekadu’s huishoudelijke tuin een levendig groen canvas (op de foto plukt hij een stengel suikerriet voor mij!), waarin niet alleen lokale variëteiten van kool te zien zijn, maar ook een groeiende verscheidenheid aan fruitbomen. En met een beetje support kan hij zo steeds meer leren. Zijn methode van vorenirrigatie[1], zorgvuldig toegepast om de 20 dagen, voedt rijen mango-, avocado- en bananenplanten. Hoewel vorenirrigatie niet de meest efficiënte praktijk is, toont het aan dat er vooruitgang is geboekt, maar er nog een weg te gaan is naar duurzamere waterbeheermethodes, een weg die het WaterPricing project in de nabije toekomst met de gemeenschap wil inslaan.

Fekadu heeft naast de ‘moestuin’ ook nog een stuk land met vooral mangobomen (zie foto). Een prachtig gezicht, maar Fekadu’s mangobomen hebben helaas te lijden gehad van schimmelaanvallen, een uitdaging die voortkomt uit een kenniskloof in agronomie. Ondanks de beschikbaarheid van effectieve behandelingen zoals Superban, heeft Fekadu’s onbekendheid geleid tot verminderde opbrengsten.

Fekadu staat niet alleen in zijn streven naar verbetering. Ik sta hier met Abraham (zie foto), het nieuwe hoofd van het Awash-regiokantoor, en hij pleit voor een win-win benadering. Via het leerperceel van de FFS ziet hij een ecosysteem voor zich waar efficiënt watergebruik de norm is en boeren zoals Fekadu worden ondersteund om hun productiviteit en inkomen te verhogen. Voor Abraham gaat het ook om imago opbouw—het inprenten van de waarde van water als kostbaar goed, het aanmoedigen van het verstandig gebruik ervan en het opbouwen van vertrouwen binnen de gemeenschap.

Fekadu’s verhaal is er een van transformatie en hoop. Ooit een man met weinig op zijn naam, staat hij nu trots te midden van zijn vruchtbare oase, klaar om zijn kennis te delen met zijn vijf kinderen—drie dochters en twee zonen—en zijn gemeenschap. Intussen springt één van zijn zonen op de fiets om naar school te gaan. De zoete smaak van zijn zelfgeteelde suikerriet is niet alleen een traktatie voor de familie, maar ook een symbool van het zoete succes dat voortkomt uit het begrijpen en waarderen van de essentie van het leven—water. Als één van de leidende boeren in de huidige Farmer Field School, is Fekadu’s rol cruciaal. Zijn perceel is niet slechts een stuk land, maar ook een leerbodem, een mogelijkheid voor Fekadu om gemeenschappelijke kennis om te zetten in gemeenschappelijke welvaart.

Met de samenwerking van experts en leiders zoals Abraham en organisaties zoals SNV, bestaat er een gezamenlijke visie op een toekomst waar water niet alleen gewaardeerd wordt, maar ook efficiënt wordt gebruikt. Als bezoekers van het Awash-rivierbekken Platform, wordt u uitgenodigd om getuige te zijn van deze opmerkelijke reis van groei en veerkracht. Fekadu’s verhaal is niet alleen zijn eigen; het is het verhaal van elke boer die durft te dromen en werkt om die droom werkelijkheid te maken.

[1] Oppervlakte-irrigatie waarbij water door kleine geulen of voren wordt geleid die tussen de gewasrijen worden getrokken. Het water stroomt van de ene kant van het veld naar de andere door de zwaartekracht, waardoor het water langzaam in de bodem infiltreert en de wortelzones van de planten bereikt. Vorenirrigatie vereist nauwkeurige planning en management om over-watering en erosie te voorkomen.

Project WaterPricing gestart

Ambitieus waterproject is teken van hoop in Ethiopië

Op dinsdag 17 september vindt in Addis Abeba, de hoofdstad van Ethiopië, de aftrap plaats van het ambitieuze en unieke waterproject ‘WaterPricing’. Zes partijen uit Ethiopië en Nederland werken samen aan goed waterbeheer van de Awash River. Deze rivier zorgt voor een groene oase in een droge regio en is de levensader voor miljoenen inwoners van Ethiopië. De Awash River ontspringt vlakbij Addis Abbeba, is 1250 kilometer lang en een belangrijke stimulans voor de werkgelegenheid en productiviteit in aangrenzende gebieden.

Langs de Awash River voltrekt zich al jaren een stille ramp. Veel rivierwater wordt bovenstrooms afgetapt voor landbouw en de industrie, waardoor de watervoorraad benedenstrooms afneemt. Tegelijk worden omwonenden van de rivier tijdens de regentijd bedreigd door overstromingen. Vanwege het ontbreken van goed watermanagement wordt het beschikbare water niet goed vastgehouden en drogen de rivier en de grond steeds verder op.  Voor miljoenen kwetsbare mensen die van de rivier afhankelijk zijn heeft dit verstrekkende gevolgen. Jacob Jan Vreugdenhil, projectleider bij Woord en Daad: ‘Zes grote partijen hebben nu een overeenkomst getekend en gaan een verdienmodel introduceren. Dit is een grote stap in waterbeheer. Water krijgt een prijs, en er komt geld beschikbaar om de toegang tot, en goed gebruik van het beschikbare water te verbeteren. Dit is echt een teken van hoop in een land als Ethiopië, waar droogte een grote bedreiging is voor de bevolking en de economie.’

Samenwerking Ethiopië en Nederland

Woord en Daad heeft een consortium gevormd waarin VNG International, Dutch Water Authorities,  Royal Eijkelkamp, de Rijkswaterstaat van Ethiopië (Basin Development Authority) en het regionale Waterbureau van Oromia State deelnemen. Deze consortiumpartners brengen een indrukwekkende ervaring samen op het gebied van waterbeheer, tarifiëring en bodem- en wateronderzoek. Tijdens de launch zijn de doelen en de impact van het programma gepresenteerd. ‘Bijzonder dat we elk vanuit eigen verantwoordelijkheid een hele belangrijke stap gaan zetten voor de mensen in Ethiopië,’ licht Rina Molenaar, directeur-bestuurder van Woord en Daad toe. ‘Tijdens mijn speech op het event benadrukte ik dat we samen meer kunnen bereiken. Ik ben dankbaar dat de RVO en het Ministerie van Buitenlandse Zaken ons het vertrouwen geven dit uit te voeren en partijen bij elkaar te brengen.’

Betalende gebruikers

De sleutel tot duurzaam en efficiënt waterbeheer van de Awash River zit in de naam van het programma besloten: ‘WaterPricing.’ Alle watergebruikers worden geregistreerd en moeten voor het water betalen: grote plantages, boerderijen en boerengroepen die gezamenlijk hun land irrigeren. Zo ontstaat er een terugverdienmodel, waaruit het waterbeheer en onderhoud betaald kan worden. Betaald gebruik van water stimuleert ook het zuinig en efficiënt gebruik ervan. Het project duurt 6 jaar, en na de voltooiing in 2024 zal er een betalingssysteem voor watermanagement staan waar alle gebruikers in participeren. Die 4 pijlers onder het nieuwe systeem zijn 1) slimme monitoring van watergebruik en kwaliteit d.m.v meetapparatuur, 2) het heffen van waterbelasting naar draagkracht en gebruik, 3) vermindering van gebruik, en hergebruik van water, 4) efficiënte irrigatie.

‘Water betekent leven’

In haar Key Note speech benadrukt Molenaar dat duurzaam waterbeheer een uitdaging is van lange adem. Het doel van WaterPricing kan alleen bereikt worden door de samenwerking tussen publieke en private partijen. ‘Het waterbeheer rond de Awash River is een hele grote uitdaging. Maar niet té groot. Hier zijn partijen bij elkaar die veel kennis en ervaring gaan bundelen. Wij kunnen samen de bedreigingen van de Awashrivier indammen, en de kansen en uitdagingen die de rivier biedt vergroten en benutten. Water betekent leven. Woord en Daad werkt vanuit een christelijke visie op eerlijke en rechtvaardige kansen voor kwetsbare mensen. Dit gaat ook over toegang tot water vanuit publieke voorzieningen.’ Voor de uitvoering van het programma krijgt Woord en Daad de steun van het ministerie van Buitenlandse Zaken en de RVO. Afgevaardigden van de RVO zijn bij de Water Pricing Launch aanwezig.

In haar Key Note speech benadrukt Molenaar dat duurzaam waterbeheer een uitdaging is van lange adem. Het doel van WaterPricing kan alleen bereikt worden door de samenwerking tussen publieke en private partijen. ‘Het waterbeheer rond de Awash River is een hele grote uitdaging. Maar niet té groot. Hier zijn partijen bij elkaar die veel kennis en ervaring gaan bundelen. Wij kunnen samen de bedreigingen van de Awashrivier indammen, en de kansen en uitdagingen die de rivier biedt vergroten en benutten. Water betekent leven. Woord en Daad werkt vanuit een christelijke visie op eerlijke en rechtvaardige kansen voor kwetsbare mensen. Dit gaat ook over toegang tot water vanuit publieke voorzieningen.’ Voor de uitvoering van het programma krijgt Woord en Daad de steun van het ministerie van Buitenlandse Zaken en de RVO. Afgevaardigden van de RVO zijn bij de Water Pricing Launch aanwezig.